പ്രിയപ്പെട്ട ടാഗോർ, ( ലേഖനം )
അങ്ങയെ ഞാനറിഞ്ഞു . ഒരു കവിയായും കഥാകൃത്തായും നാടകകൃത്തായും . അത് മുൻപ് ... ദേശീയഗാനം ചൊല്ലിത്തുടങ്ങിയത് മുതൽ. എന്നാൽ പിന്നീടെന്നോ ഞാനങ്ങയെ അതിനുമപ്പുറം അറിഞ്ഞു.
എങ്ങനെയാണ് അങ്ങെനിയ്ക്ക് പ്രിയപ്പെട്ടവനായത് എന്നെനിയ്ക്കറിയില്ല. " ജനഗണമന" യോടുള്ള പ്രതിപത്തിയാണോ ? ആവാൻ വഴിയില്ല. കാരണം , "വന്ദേമാതരം" എനിയ്ക്ക് വളരെ ഊർജ്ജദായകമാണല്ലോ .. എന്നിട്ടും ബങ്കിങ് ചന്ദ്ര ചാറ്റർജി യോട് തോന്നാത്ത ഒരിഷ്ടം അങ്ങയോട് തോന്നാൻ എന്താവാം കാരണം? അറിയില്ല.
ഒരിയ്ക്കൽ ഞാൻ വായിച്ചു ...
' നിലാവുള്ള രാത്രിയിൽ , ഏകാകിയായി തോണിയിൽ യാത്ര ചെയ്യുക ടാഗോറിന്റെ പതിവായിരുന്നു. ആ യാത്രയിൽ , വിളക്ക് കത്തിച്ചു വച്ച് അദ്ദേഹം എഴുതുമായിരുന്നു. അങ്ങനെയൊരു രാത്രിയിൽ , വിളക്ക് കെടുത്തി പുറത്തേക്ക് നോക്കിയ ടാഗോർ , പാൽനുര ചിതറുന്ന നിലാവെളിച്ചം കണ്ട് അതിശയിച്ചു നിന്നു ! അദ്ദേഹം അത്ഭുതത്തോടെ പറഞ്ഞു, " വെളിച്ചമെന്ന് ഞാൻ കരുതിയത് , യഥാർത്ഥ വെളിച്ചത്തെ തടഞ്ഞു നിർത്തി !" എന്ന് . പിന്നീട് അദ്ദേഹം വിളക്ക് കത്തിയ്ക്കാതെ നിലാവെളിച്ചത്തിലിരുന്ന് എഴുതി '.......
ഇത് ഞാൻ വായിച്ചത് ഏതോ ഒരു ആനുകാലിക പ്രസിദ്ധീകരണത്തിലാണ്. ഈ വാക്കുകളെന്നെ , എന്തുകൊണ്ടോ വല്ലാതെ ആകർഷിച്ചു . അന്നുമുതലാണ് എന്ന് തോന്നുന്നു , അങ്ങയെ കൂടുതൽ അറിയണമെന്ന് എനിയ്ക്ക് തോന്നിയത്...
തത്വ ചിന്തകനും , ബ്രഹ്മസമാജത്തിന്റെ അമരക്കാരനുമായ മഹർഷി ദേബേന്ദ്രനാഥ ടാഗോറിന്റെ മകൻ രബീന്ദ്രനാഥടാഗോർ എന്ന, കാല്പനികനും ദുഃഖിതനുമായ മനുഷ്യനെ ഞാൻ തേടിപ്പിടിച്ചു വായിച്ചു തുടങ്ങിയത് അത്യധികം ആകാംക്ഷയോടെയാണ് .
ഇന്നത്തെ ബംഗ്ളാദേശ് മുതൽ ഒഡിഷ വരെയുള്ള , തന്റെ വിശാലമായ എസ്റ്റേറ്റുകൾ നോക്കാൻ , ദേബേന്ദ്രനാഥടാഗോർ , മകൻ രബീന്ദ്രനാഥടാഗോറിനെ ഏൽപ്പിച്ചുവെന്നത് സത്യമായും എന്നെ അതിശയിപ്പിച്ചു ! ഒരു പക്കാ എഴുത്തുകാരനായ അങ്ങേയ്ക്ക് വാണിജ്യവും കണക്കും അതിന്റെ കുരുക്കുകളുമൊക്കെ വഴങ്ങുമോ എന്ന് ഞാൻ അതിശയിച്ചു..! കവിതകളും കഥകളുമായി ഭാവനാലോകത്ത് ജീവിച്ചിരുന്ന അങ്ങയെപ്പോലും അച്ഛന്റെ ഈ തീരുമാനം അതിശയിപ്പിച്ചില്ലേ ?
അങ്ങനെ, ഭാര്യ മൃണാളിനി ദേവിയ്ക്കും കുഞ്ഞുങ്ങൾക്കും ഒപ്പം അങ്ങ് , പുഴകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട 'സിയൽദ ' എന്ന ആ ഗ്രാമത്തിലെത്തിയത് , കവിയായിട്ടായിരുന്നില്ല, മറിച്ച് , കുടിയാന്മാരുടെ ദൈവമായ സമീന്ദാരായിട്ടായിരുന്നു അല്ലെ ?
കൽക്കത്ത നഗരത്തിന്റെ സുഖസൗകര്യങ്ങളിൽ നിന്ന് വന്ന കവിയ്ക് , സിയൽദ ഗ്രാമം എങ്ങനെ ഉൾക്കൊള്ളാൻ കഴിഞ്ഞു എന്ന് ഞാൻ അത്ഭുതപ്പെടായ്കയില്ല.
പക്ഷേ , 'പദ്‌മ ' എന്ന പുഴയും, അതിൽ ഒഴുകി നീങ്ങുന്ന തോണികളും , പാവപ്പെട്ട ഗ്രാമീണരും , അവരുടെ ജീവിതവും , മിന്നാമിനുങ്ങുകൾ പറക്കുന്ന രാത്രികളും , വസന്തം വിരിയുന്ന വൃക്ഷലതാദികളുമൊക്കെ നിറഞ്ഞ ഗ്രാമം , അങ്ങേയ്ക്ക് കാഴ്ചയുടെയും ശാന്തിയുടെയുമൊക്കെ അക്ഷയപാത്രമായി അനുഭവപ്പെട്ടു എന്നത് എന്നെയും സന്തോഷിപ്പിച്ചു .
പദ്‌മ നദിയിലൂടെ , 'പദ്‌മ ' എന്നുതന്നെ പേരിട്ട തോണിയിൽ , യുവാവായ അങ്ങ് , എസ്റ്റേറ്റ് മേൽനോട്ടത്തിനായി ഒഴുകിയലഞ്ഞപ്പോൾ കണ്ട , മറകളില്ലാത്ത മനുഷ്യജീവിതവും കലർപ്പില്ലാത്ത പ്രകൃതിയും അങ്ങയുടെ എഴുത്തിന് മുതൽക്കൂട്ടായിട്ടുണ്ടാവാം അല്ലെ ?
ആ മനോഹരഗ്രാമത്തിൽ , സ്വപ്നത്തിനും യാഥാർത്ഥ്യത്തിനും മദ്ധ്യേ ജീവിച്ച അങ്ങ് , കവിതയെഴുതുന്ന അതേ സൂക്ഷ്മതയോടെ എസ്റ്റേറ്റ് കണക്കുകളെഴുതിയും , കുടിയാന്മാരുടെ പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് തീർപ്പ് കൽപ്പിച്ചും വീണ്ടും വീണ്ടും അതിശയങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു ! പരമ്പരാഗതമായ ജന്മി - കുടിയാൻ ബന്ധത്തിൽ നിന്നും മാറി നിന്ന് , കുടിയാന്മാരോട് കാണിച്ച മാനുഷിക പരിഗണന , അങ്ങയിലെ കാരുണ്യവാനായ മനുഷ്യനെ വെളിപ്പെടുത്തി. എത്ര സന്തോഷം തോന്നിയെന്നോ എനിയ്ക്കതൊക്കെ വായിച്ചറിഞ്ഞപ്പോൾ...!
ഏത് സമയത്തും എഴുത്തിലേക്ക് പ്രവേശിയ്ക്കാനും അവിടുന്ന് പുറത്തുവരാനുമുള്ള കഴിവ് ! അത് സിയൽദ യിലെ ജീവിതപരിചയം നൽകിയ അപാരശേഷിയാണല്ലേ ..! അതെന്നെ ശരിയ്ക്കും കൊതിപ്പിയ്ക്കുന്നുണ്ട് .
കൃത്യമായി കണക്കുകൾ എഴുതുക , ഫയലുകൾ പഠിച്ചു ഒപ്പ് വച്ച് കൽക്കത്തയിൽ അച്ഛനയച്ചു കൊടുക്കുക , അതുകഴിഞ്ഞ് എഴുതാനിരിയ്ക്കുക , എഴുതുന്നതിനിടയ്ക്ക് ആരെങ്കിലും എന്തെങ്കിലും പ്രശ്നവുമായി വന്നാൽ എഴുത്ത് നിർത്തി മണിക്കൂറുകളോളം അവരെ ശ്രവിയ്ക്കുക , അത് കഴിഞ്ഞ് വീണ്ടും വന്ന് എഴുത്ത് തുടരുക ..!
എങ്ങിനെയാണിത് കഴിഞ്ഞത് പ്രിയ എഴുത്തുകാരാ ? ഞാനും ശ്രവിയ്ക്കുകയാണ് അങ്ങയെ.... പഠിയ്ക്കുകയാണ് അങ്ങയെ ...
അഞ്ച് ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെയും വാതിലുകൾ തുറന്നിട്ട കവി ! കഥകളും കവിതകളും നോവലുകളും പ്രബന്ധങ്ങളുമൊക്കെ എഴുതിക്കഴിഞ്ഞും അങ്ങയുടെ പ്രതിഭ എന്തിനെയാണ് തേടിക്കൊണ്ടിരുന്നത് മഹാനുഭാവാ ?
ഉവ്വ് ... ഇനിയും എന്തൊക്കെയോ പ്രകാശിപ്പിയ്ക്കാൻ ദാഹിച്ചു അങ്ങ്. എഴുത്തുകാരനും ഗായകനുമായ ടാഗോറിനപ്പുറം , ചിത്രകാരനായ ടാഗോർ പിറന്നത് അങ്ങനെയാവാം.
അവസാനകാലത്ത് രോഗശയ്യയിൽ കിടക്കവേ , അങ്ങയുടെ ശിൽപം ചെയ്യാൻ എത്തിയ , രാം കിങ്കർ ബെയ്ജ് എന്ന പ്രശസ്ത ശില്പിയോട് , നീണ്ട കൈകൾ നീട്ടി അങ്ങ് യാചിച്ചു ...
"എന്റെ കൈകളിൽ അല്പം കളിമണ്ണ് തരൂ .. എനിയ്ക്ക് എന്തെങ്കിലും സൃഷ്ടിയ്ക്കണം.."
ഈ വാക്കുകൾ സത്യമായും എന്റെ കണ്ണ് നനയിച്ചു. മരണമാണ് അങ്ങയെ ജീവിതം പഠിപ്പിച്ചത് അല്ലെ ? അപാരതയോട് സംവദിയ്ക്കാൻ പഠിപ്പിച്ചതും മരണമാവാം അല്ലെ പ്രിയ എഴുത്തുകാരാ ? പ്രിയപ്പെട്ടവരുടെ മരണങ്ങൾ അങ്ങയുടെ മുന്നിലൂടെ മേഞ്ഞു നടക്കുകയായിരുന്നില്ലേ ?
ജ്യേഷ്ഠത്തിയായ കാദംബരിയുടെ ആത്മഹത്യ , പത്തൊൻപത് വർഷത്തെ ദാമ്പത്യത്തിന് ശേഷം ഭാര്യ മൃണാളിനീ ദേവി , ഒൻപത് മാസങ്ങൾക്ക് ശേഷം മകൾ രേണുക , നാല് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം പതിനൊന്നാം വയസ്സിൽ കോളറ പിടിച്ച് മകൻ സമീന്ദ്രനാഥ്‌ , പതിനൊന്ന് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം മറ്റൊരു മകളായ ബേല , പതിന്നാല് വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞപ്പോൾ മകൾ മീരയുടെ മകൻ നിധീന്ദ്രനാഥ്‌ .... അതെ.. മേഞ്ഞ നടന്ന മരണങ്ങൾ ...
അപ്പോഴെല്ലാം പുറമെ ശാന്തനായിരുന്ന അങ്ങ് , മകൾ മീരയ്‌ക്കെഴുതിയ കത്തിൽ ഇങ്ങനെ കുറിച്ചിരുന്നു ...
"നമ്മൾ മനുഷ്യർ ഇവയെല്ലാം സ്വീകരിയ്ക്കാൻ പഠിയ്ക്കണം. അവ ഉള്ളിൽ ത്യാഗത്തിന്റെ നാളങ്ങൾ കൊളുത്തും. ദൈവത്തോട് നമുക്ക് പറയാം, ' ഈ വേദനയിലൂടെ ഞാൻ എന്നെത്തന്നെ നിനക്ക് സമർപ്പിയ്ക്കുന്നു.. നയിച്ചാലും..' "
മകൾ റാണി ക്ഷയരോഗബാധിതയായി കിടന്നപ്പോൾ , അവരുടെ മരണം വരെ അടുത്ത് നിന്ന് ശുശ്രൂഷിച്ച അങ്ങ് , അത്ഭുതമാം വിധം ശാന്തനായിരുന്നു എന്നുമാത്രമല്ല , എഴുത്തിലൂടെ എല്ലാം അതിജീവിയ്ക്കാൻ അങ്ങ് ശ്രമിയ്ക്കുകയായിരുന്നു എന്നത് എന്നെ ഇപ്പോൾ എത്രമാത്രമാണ് അതിജീവനഭാഷ പഠിപ്പിയ്ക്കുന്നത് എന്നറിയുമോ പ്രിയപ്പെട്ട എഴുത്തുകാരാ ... !
റാണിയുടെ രോഗക്കിടക്കയ്ക്കരികിലിരുന്ന് 'ചോക്കെർ ബാലി ' ; 'കപ്പൽച്ചേതം ' എന്നീ രണ്ട് നോവൽ അങ്ങ് പൂർത്തിയാക്കി... !
മഹാത്മാവേ ! അത് മനസ്സിലാകും എനിയ്ക്ക് ! ശരിയ്ക്കും മനസ്സിലാകും..! എന്റെ അച്ഛന്റെ മരണക്കിടക്കയ്ക്കരികിലിരുന്ന് എഴുതിയ മകളാണ് ഞാൻ . അറിയാമെനിയ്ക്ക്.. അക്ഷരങ്ങളിലൂടെ ജീവിതം കരുപ്പിടിപ്പിയ്ക്കുന്നത് എങ്ങനെയെന്ന് എനിയ്ക്ക് ശരിയ്ക്കുമറിയാം . കാരണം, എനിയ്ക്കുമത് ശീലമാണല്ലോ..
മകൾ മീരയുടെ ദാമ്പത്യ പരാജയമാണ് അങ്ങയെ തീർത്തും വിഷാദത്തിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയതെന്നു ഞാൻ മനസ്സിലാക്കുന്നു. എന്നാൽ ആ വിഷാദമോ വേദനയോ ഒന്നുംതന്നെ സാഹിത്യത്തിലും കർമ്മങ്ങളിലും അങ്ങ് പ്രതിഫലിപ്പിച്ചില്ല എന്നതാണ് എന്നെ ഏറ്റവും അതിശയിപ്പിച്ചത്..! സന്തോഷിപ്പിച്ചതും .
അങ്ങ് ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു ...
" എന്റെ ദുഃഖം ഒരു പൊതുകാര്യമാക്കേണ്ടതാണ് എന്നെനിക്ക് തോന്നിയിട്ടില്ല. എന്റെ നഷ്ടങ്ങൾ എന്റേത് മാത്രമാണ് . എന്തിന് മറ്റുള്ളവർ കൂടി അത് സഹിയ്ക്കണം ? പൊതുവായ കടമകൾക്ക് മുകളിൽ സ്വകാര്യജീവിതം വരുന്നത് അഭിമാനിയായവർക്ക് ചേരുന്നതല്ല... "
തന്റെ മരണം കൊൽക്കത്തയിൽ വച്ചാവരുതെന്നും ശാന്തിനികേതനത്തിന്റെ മണ്ണിലാവണം അന്ത്യനിദ്ര എന്നും അങ്ങ് ആഗ്രഹിച്ചു. എന്നാൽ കൊൽക്കത്തയിലെ വീട്ടിൽ വച്ച് (ജോറാസങ്കോ എന്ന വീട് ) അങ്ങ് അന്തരിച്ചു എന്നുതന്നെയല്ല , ആരാധന കൊണ്ട് ഭ്രാന്ത് പിടിച്ച ആളുകൾ അങ്ങയുടെ മൃതശരീരം പട്ടിൽ പൊതിഞ്ഞ് , കൺപുരികങ്ങളിൽ ചന്ദനമെഴുതി , വെളുത്ത പുഷ്പങ്ങൾ കോർത്ത മാല കഴുത്തിലണിയിച്ച് , വെൺതാമരപ്പൂ അരികിൽ വച്ച് , മറ്റൊരു താമരപ്പൂവ് കൈയ്യിൽ പിടിപ്പിച്ച് ... എത്രത്തോളം വികൃതമായിട്ടാണ് ശ്മാശാനത്തിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയത് !
അതുകൊണ്ടും തീർന്നോ ? ഇല്ല. മൃതശരീരത്തിന്റെ കൈയ്യിലും കാലിലും പിടിച്ചു വലിച്ചും , താടിയും മുടിയും പിടിച്ചു പറിച്ചും അവർ സ്നേഹവും ആരാധനയും പ്രകടിപ്പിച്ചു . ചിലർ , ശരീരത്തെ മൂടിയ വെള്ളത്തുണി തന്നെ വലിച്ചുകൊണ്ടു പൊയ്ക്കളഞ്ഞു !
ആരാധന കൊണ്ട് മനുഷ്യന് ഭ്രാന്ത് പിടിച്ചാലുള്ള അവസ്ഥ ഭയങ്കരം തന്നെ..! കവിയോടുള്ള ആരാധന മൂലമാണ് ജനം ഇങ്ങനെ തോന്നിയതെല്ലാം ആ ശരീരത്തോട് ചെയ്തത്. എങ്കിലും അതിസുന്ദരനായ അങ്ങയുടെ മൃതശരീരം , എന്ത് ആരാധനയുടെ പേരിലായാലും ഇങ്ങനെ വികൃതമാക്കിയതിൽ എനിയ്ക്ക് സങ്കടമുണ്ട്....
നിംതാല ശ്‌മശാനത്തിൽ എത്തിച്ച മൃതദേഹം ചിതയിൽ വച്ച് ,, ചിതയ്ക്ക് തിരി കൊളുത്താൻ , ആൾത്തിരക്ക് മൂലം , മകൻ രതീന്ദ്രനാഥിന് സാധിച്ചില്ല എന്നും , അങ്ങയുടെ സഹോദരൻ - അന്തരിച്ച സുരേന്ദ്രനാഥ ടാഗോറിന്റെ മകൻ , സുബരീന്ദ്രനാഥായിരുന്നു ആ കർമ്മം നിർവ്വഹിച്ചതെന്നും മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ , നമിച്ചുപോയി മഹാത്മാവേ !
എന്നാലും ..... രബീന്ദ്രനാഥ ടാഗോർ എന്ന കവി , പ്രതിഭാസമ്പന്നനും , പ്രശസ്തനുമായിരുന്നു എന്ന് മാത്രമേ ഞാൻ മുൻപൊക്കെ മനസ്സിലാക്കിയിരുന്നുള്ളു. എന്നാൽ ടാഗോർ എന്ന മനുഷ്യൻ അതീവ ദുഖിതനും വലിയൊരു ദുരന്തനായകനുമായിരുന്നു എന്നറിഞ്ഞപ്പോൾ... പ്രിയ എഴുത്തുകാരാ ... ശരിയ്ക്കുമെനിയ്ക്ക് സങ്കടം തോന്നുന്നുണ്ട് .
അങ്ങ് ഇപ്പൊ ജീവിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ ... സത്യമായും ഈ കത്ത് ഞാൻ അങ്ങേയ്ക്ക് അയയ്ക്കുമായിരുന്നു. എവിടെയായാലും അങ്ങയെ വന്നുകണ്ട്‌ , ആ പാദം തൊട്ട് ഒന്ന് നമസ്ക്കരിയ്ക്കുമായിരുന്നു...
മഹാത്മാവേ ! അങ്ങെവിടെയായാലും ഞാൻ പ്രാർത്ഥിയ്ക്കുന്നു... ഈ കുഞ്ഞ് ആരാധികയുടെ അക്ഷരങ്ങൾ കൂടി കാണണേ .. എന്റെ ഈ അക്ഷരയാത്രയ്ക്ക് തുണയാവണേ ..
സസ്നേഹം...
അങ്ങയെ ഞാനറിഞ്ഞു . ഒരു കവിയായും കഥാകൃത്തായും നാടകകൃത്തായും . അത് മുൻപ് ... ദേശീയഗാനം ചൊല്ലിത്തുടങ്ങിയത് മുതൽ. എന്നാൽ പിന്നീടെന്നോ ഞാനങ്ങയെ അതിനുമപ്പുറം അറിഞ്ഞു.
എങ്ങനെയാണ് അങ്ങെനിയ്ക്ക് പ്രിയപ്പെട്ടവനായത് എന്നെനിയ്ക്കറിയില്ല. " ജനഗണമന" യോടുള്ള പ്രതിപത്തിയാണോ ? ആവാൻ വഴിയില്ല. കാരണം , "വന്ദേമാതരം" എനിയ്ക്ക് വളരെ ഊർജ്ജദായകമാണല്ലോ .. എന്നിട്ടും ബങ്കിങ് ചന്ദ്ര ചാറ്റർജി യോട് തോന്നാത്ത ഒരിഷ്ടം അങ്ങയോട് തോന്നാൻ എന്താവാം കാരണം? അറിയില്ല.
ഒരിയ്ക്കൽ ഞാൻ വായിച്ചു ...
' നിലാവുള്ള രാത്രിയിൽ , ഏകാകിയായി തോണിയിൽ യാത്ര ചെയ്യുക ടാഗോറിന്റെ പതിവായിരുന്നു. ആ യാത്രയിൽ , വിളക്ക് കത്തിച്ചു വച്ച് അദ്ദേഹം എഴുതുമായിരുന്നു. അങ്ങനെയൊരു രാത്രിയിൽ , വിളക്ക് കെടുത്തി പുറത്തേക്ക് നോക്കിയ ടാഗോർ , പാൽനുര ചിതറുന്ന നിലാവെളിച്ചം കണ്ട് അതിശയിച്ചു നിന്നു ! അദ്ദേഹം അത്ഭുതത്തോടെ പറഞ്ഞു, " വെളിച്ചമെന്ന് ഞാൻ കരുതിയത് , യഥാർത്ഥ വെളിച്ചത്തെ തടഞ്ഞു നിർത്തി !" എന്ന് . പിന്നീട് അദ്ദേഹം വിളക്ക് കത്തിയ്ക്കാതെ നിലാവെളിച്ചത്തിലിരുന്ന് എഴുതി '.......
ഇത് ഞാൻ വായിച്ചത് ഏതോ ഒരു ആനുകാലിക പ്രസിദ്ധീകരണത്തിലാണ്. ഈ വാക്കുകളെന്നെ , എന്തുകൊണ്ടോ വല്ലാതെ ആകർഷിച്ചു . അന്നുമുതലാണ് എന്ന് തോന്നുന്നു , അങ്ങയെ കൂടുതൽ അറിയണമെന്ന് എനിയ്ക്ക് തോന്നിയത്...
തത്വ ചിന്തകനും , ബ്രഹ്മസമാജത്തിന്റെ അമരക്കാരനുമായ മഹർഷി ദേബേന്ദ്രനാഥ ടാഗോറിന്റെ മകൻ രബീന്ദ്രനാഥടാഗോർ എന്ന, കാല്പനികനും ദുഃഖിതനുമായ മനുഷ്യനെ ഞാൻ തേടിപ്പിടിച്ചു വായിച്ചു തുടങ്ങിയത് അത്യധികം ആകാംക്ഷയോടെയാണ് .
ഇന്നത്തെ ബംഗ്ളാദേശ് മുതൽ ഒഡിഷ വരെയുള്ള , തന്റെ വിശാലമായ എസ്റ്റേറ്റുകൾ നോക്കാൻ , ദേബേന്ദ്രനാഥടാഗോർ , മകൻ രബീന്ദ്രനാഥടാഗോറിനെ ഏൽപ്പിച്ചുവെന്നത് സത്യമായും എന്നെ അതിശയിപ്പിച്ചു ! ഒരു പക്കാ എഴുത്തുകാരനായ അങ്ങേയ്ക്ക് വാണിജ്യവും കണക്കും അതിന്റെ കുരുക്കുകളുമൊക്കെ വഴങ്ങുമോ എന്ന് ഞാൻ അതിശയിച്ചു..! കവിതകളും കഥകളുമായി ഭാവനാലോകത്ത് ജീവിച്ചിരുന്ന അങ്ങയെപ്പോലും അച്ഛന്റെ ഈ തീരുമാനം അതിശയിപ്പിച്ചില്ലേ ?
അങ്ങനെ, ഭാര്യ മൃണാളിനി ദേവിയ്ക്കും കുഞ്ഞുങ്ങൾക്കും ഒപ്പം അങ്ങ് , പുഴകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട 'സിയൽദ ' എന്ന ആ ഗ്രാമത്തിലെത്തിയത് , കവിയായിട്ടായിരുന്നില്ല, മറിച്ച് , കുടിയാന്മാരുടെ ദൈവമായ സമീന്ദാരായിട്ടായിരുന്നു അല്ലെ ?
കൽക്കത്ത നഗരത്തിന്റെ സുഖസൗകര്യങ്ങളിൽ നിന്ന് വന്ന കവിയ്ക് , സിയൽദ ഗ്രാമം എങ്ങനെ ഉൾക്കൊള്ളാൻ കഴിഞ്ഞു എന്ന് ഞാൻ അത്ഭുതപ്പെടായ്കയില്ല.
പക്ഷേ , 'പദ്‌മ ' എന്ന പുഴയും, അതിൽ ഒഴുകി നീങ്ങുന്ന തോണികളും , പാവപ്പെട്ട ഗ്രാമീണരും , അവരുടെ ജീവിതവും , മിന്നാമിനുങ്ങുകൾ പറക്കുന്ന രാത്രികളും , വസന്തം വിരിയുന്ന വൃക്ഷലതാദികളുമൊക്കെ നിറഞ്ഞ ഗ്രാമം , അങ്ങേയ്ക്ക് കാഴ്ചയുടെയും ശാന്തിയുടെയുമൊക്കെ അക്ഷയപാത്രമായി അനുഭവപ്പെട്ടു എന്നത് എന്നെയും സന്തോഷിപ്പിച്ചു .
പദ്‌മ നദിയിലൂടെ , 'പദ്‌മ ' എന്നുതന്നെ പേരിട്ട തോണിയിൽ , യുവാവായ അങ്ങ് , എസ്റ്റേറ്റ് മേൽനോട്ടത്തിനായി ഒഴുകിയലഞ്ഞപ്പോൾ കണ്ട , മറകളില്ലാത്ത മനുഷ്യജീവിതവും കലർപ്പില്ലാത്ത പ്രകൃതിയും അങ്ങയുടെ എഴുത്തിന് മുതൽക്കൂട്ടായിട്ടുണ്ടാവാം അല്ലെ ?
ആ മനോഹരഗ്രാമത്തിൽ , സ്വപ്നത്തിനും യാഥാർത്ഥ്യത്തിനും മദ്ധ്യേ ജീവിച്ച അങ്ങ് , കവിതയെഴുതുന്ന അതേ സൂക്ഷ്മതയോടെ എസ്റ്റേറ്റ് കണക്കുകളെഴുതിയും , കുടിയാന്മാരുടെ പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് തീർപ്പ് കൽപ്പിച്ചും വീണ്ടും വീണ്ടും അതിശയങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു ! പരമ്പരാഗതമായ ജന്മി - കുടിയാൻ ബന്ധത്തിൽ നിന്നും മാറി നിന്ന് , കുടിയാന്മാരോട് കാണിച്ച മാനുഷിക പരിഗണന , അങ്ങയിലെ കാരുണ്യവാനായ മനുഷ്യനെ വെളിപ്പെടുത്തി. എത്ര സന്തോഷം തോന്നിയെന്നോ എനിയ്ക്കതൊക്കെ വായിച്ചറിഞ്ഞപ്പോൾ...!
ഏത് സമയത്തും എഴുത്തിലേക്ക് പ്രവേശിയ്ക്കാനും അവിടുന്ന് പുറത്തുവരാനുമുള്ള കഴിവ് ! അത് സിയൽദ യിലെ ജീവിതപരിചയം നൽകിയ അപാരശേഷിയാണല്ലേ ..! അതെന്നെ ശരിയ്ക്കും കൊതിപ്പിയ്ക്കുന്നുണ്ട് .
കൃത്യമായി കണക്കുകൾ എഴുതുക , ഫയലുകൾ പഠിച്ചു ഒപ്പ് വച്ച് കൽക്കത്തയിൽ അച്ഛനയച്ചു കൊടുക്കുക , അതുകഴിഞ്ഞ് എഴുതാനിരിയ്ക്കുക , എഴുതുന്നതിനിടയ്ക്ക് ആരെങ്കിലും എന്തെങ്കിലും പ്രശ്നവുമായി വന്നാൽ എഴുത്ത് നിർത്തി മണിക്കൂറുകളോളം അവരെ ശ്രവിയ്ക്കുക , അത് കഴിഞ്ഞ് വീണ്ടും വന്ന് എഴുത്ത് തുടരുക ..!
എങ്ങിനെയാണിത് കഴിഞ്ഞത് പ്രിയ എഴുത്തുകാരാ ? ഞാനും ശ്രവിയ്ക്കുകയാണ് അങ്ങയെ.... പഠിയ്ക്കുകയാണ് അങ്ങയെ ...
അഞ്ച് ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെയും വാതിലുകൾ തുറന്നിട്ട കവി ! കഥകളും കവിതകളും നോവലുകളും പ്രബന്ധങ്ങളുമൊക്കെ എഴുതിക്കഴിഞ്ഞും അങ്ങയുടെ പ്രതിഭ എന്തിനെയാണ് തേടിക്കൊണ്ടിരുന്നത് മഹാനുഭാവാ ?
ഉവ്വ് ... ഇനിയും എന്തൊക്കെയോ പ്രകാശിപ്പിയ്ക്കാൻ ദാഹിച്ചു അങ്ങ്. എഴുത്തുകാരനും ഗായകനുമായ ടാഗോറിനപ്പുറം , ചിത്രകാരനായ ടാഗോർ പിറന്നത് അങ്ങനെയാവാം.
അവസാനകാലത്ത് രോഗശയ്യയിൽ കിടക്കവേ , അങ്ങയുടെ ശിൽപം ചെയ്യാൻ എത്തിയ , രാം കിങ്കർ ബെയ്ജ് എന്ന പ്രശസ്ത ശില്പിയോട് , നീണ്ട കൈകൾ നീട്ടി അങ്ങ് യാചിച്ചു ...
"എന്റെ കൈകളിൽ അല്പം കളിമണ്ണ് തരൂ .. എനിയ്ക്ക് എന്തെങ്കിലും സൃഷ്ടിയ്ക്കണം.."
ഈ വാക്കുകൾ സത്യമായും എന്റെ കണ്ണ് നനയിച്ചു. മരണമാണ് അങ്ങയെ ജീവിതം പഠിപ്പിച്ചത് അല്ലെ ? അപാരതയോട് സംവദിയ്ക്കാൻ പഠിപ്പിച്ചതും മരണമാവാം അല്ലെ പ്രിയ എഴുത്തുകാരാ ? പ്രിയപ്പെട്ടവരുടെ മരണങ്ങൾ അങ്ങയുടെ മുന്നിലൂടെ മേഞ്ഞു നടക്കുകയായിരുന്നില്ലേ ?
ജ്യേഷ്ഠത്തിയായ കാദംബരിയുടെ ആത്മഹത്യ , പത്തൊൻപത് വർഷത്തെ ദാമ്പത്യത്തിന് ശേഷം ഭാര്യ മൃണാളിനീ ദേവി , ഒൻപത് മാസങ്ങൾക്ക് ശേഷം മകൾ രേണുക , നാല് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം പതിനൊന്നാം വയസ്സിൽ കോളറ പിടിച്ച് മകൻ സമീന്ദ്രനാഥ്‌ , പതിനൊന്ന് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം മറ്റൊരു മകളായ ബേല , പതിന്നാല് വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞപ്പോൾ മകൾ മീരയുടെ മകൻ നിധീന്ദ്രനാഥ്‌ .... അതെ.. മേഞ്ഞ നടന്ന മരണങ്ങൾ ...
അപ്പോഴെല്ലാം പുറമെ ശാന്തനായിരുന്ന അങ്ങ് , മകൾ മീരയ്‌ക്കെഴുതിയ കത്തിൽ ഇങ്ങനെ കുറിച്ചിരുന്നു ...
"നമ്മൾ മനുഷ്യർ ഇവയെല്ലാം സ്വീകരിയ്ക്കാൻ പഠിയ്ക്കണം. അവ ഉള്ളിൽ ത്യാഗത്തിന്റെ നാളങ്ങൾ കൊളുത്തും. ദൈവത്തോട് നമുക്ക് പറയാം, ' ഈ വേദനയിലൂടെ ഞാൻ എന്നെത്തന്നെ നിനക്ക് സമർപ്പിയ്ക്കുന്നു.. നയിച്ചാലും..' "
മകൾ റാണി ക്ഷയരോഗബാധിതയായി കിടന്നപ്പോൾ , അവരുടെ മരണം വരെ അടുത്ത് നിന്ന് ശുശ്രൂഷിച്ച അങ്ങ് , അത്ഭുതമാം വിധം ശാന്തനായിരുന്നു എന്നുമാത്രമല്ല , എഴുത്തിലൂടെ എല്ലാം അതിജീവിയ്ക്കാൻ അങ്ങ് ശ്രമിയ്ക്കുകയായിരുന്നു എന്നത് എന്നെ ഇപ്പോൾ എത്രമാത്രമാണ് അതിജീവനഭാഷ പഠിപ്പിയ്ക്കുന്നത് എന്നറിയുമോ പ്രിയപ്പെട്ട എഴുത്തുകാരാ ... !
റാണിയുടെ രോഗക്കിടക്കയ്ക്കരികിലിരുന്ന് 'ചോക്കെർ ബാലി ' ; 'കപ്പൽച്ചേതം ' എന്നീ രണ്ട് നോവൽ അങ്ങ് പൂർത്തിയാക്കി... !
മഹാത്മാവേ ! അത് മനസ്സിലാകും എനിയ്ക്ക് ! ശരിയ്ക്കും മനസ്സിലാകും..! എന്റെ അച്ഛന്റെ മരണക്കിടക്കയ്ക്കരികിലിരുന്ന് എഴുതിയ മകളാണ് ഞാൻ . അറിയാമെനിയ്ക്ക്.. അക്ഷരങ്ങളിലൂടെ ജീവിതം കരുപ്പിടിപ്പിയ്ക്കുന്നത് എങ്ങനെയെന്ന് എനിയ്ക്ക് ശരിയ്ക്കുമറിയാം . കാരണം, എനിയ്ക്കുമത് ശീലമാണല്ലോ..
മകൾ മീരയുടെ ദാമ്പത്യ പരാജയമാണ് അങ്ങയെ തീർത്തും വിഷാദത്തിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയതെന്നു ഞാൻ മനസ്സിലാക്കുന്നു. എന്നാൽ ആ വിഷാദമോ വേദനയോ ഒന്നുംതന്നെ സാഹിത്യത്തിലും കർമ്മങ്ങളിലും അങ്ങ് പ്രതിഫലിപ്പിച്ചില്ല എന്നതാണ് എന്നെ ഏറ്റവും അതിശയിപ്പിച്ചത്..! സന്തോഷിപ്പിച്ചതും .
അങ്ങ് ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു ...
" എന്റെ ദുഃഖം ഒരു പൊതുകാര്യമാക്കേണ്ടതാണ് എന്നെനിക്ക് തോന്നിയിട്ടില്ല. എന്റെ നഷ്ടങ്ങൾ എന്റേത് മാത്രമാണ് . എന്തിന് മറ്റുള്ളവർ കൂടി അത് സഹിയ്ക്കണം ? പൊതുവായ കടമകൾക്ക് മുകളിൽ സ്വകാര്യജീവിതം വരുന്നത് അഭിമാനിയായവർക്ക് ചേരുന്നതല്ല... "
തന്റെ മരണം കൊൽക്കത്തയിൽ വച്ചാവരുതെന്നും ശാന്തിനികേതനത്തിന്റെ മണ്ണിലാവണം അന്ത്യനിദ്ര എന്നും അങ്ങ് ആഗ്രഹിച്ചു. എന്നാൽ കൊൽക്കത്തയിലെ വീട്ടിൽ വച്ച് (ജോറാസങ്കോ എന്ന വീട് ) അങ്ങ് അന്തരിച്ചു എന്നുതന്നെയല്ല , ആരാധന കൊണ്ട് ഭ്രാന്ത് പിടിച്ച ആളുകൾ അങ്ങയുടെ മൃതശരീരം പട്ടിൽ പൊതിഞ്ഞ് , കൺപുരികങ്ങളിൽ ചന്ദനമെഴുതി , വെളുത്ത പുഷ്പങ്ങൾ കോർത്ത മാല കഴുത്തിലണിയിച്ച് , വെൺതാമരപ്പൂ അരികിൽ വച്ച് , മറ്റൊരു താമരപ്പൂവ് കൈയ്യിൽ പിടിപ്പിച്ച് ... എത്രത്തോളം വികൃതമായിട്ടാണ് ശ്മാശാനത്തിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയത് !
അതുകൊണ്ടും തീർന്നോ ? ഇല്ല. മൃതശരീരത്തിന്റെ കൈയ്യിലും കാലിലും പിടിച്ചു വലിച്ചും , താടിയും മുടിയും പിടിച്ചു പറിച്ചും അവർ സ്നേഹവും ആരാധനയും പ്രകടിപ്പിച്ചു . ചിലർ , ശരീരത്തെ മൂടിയ വെള്ളത്തുണി തന്നെ വലിച്ചുകൊണ്ടു പൊയ്ക്കളഞ്ഞു !
ആരാധന കൊണ്ട് മനുഷ്യന് ഭ്രാന്ത് പിടിച്ചാലുള്ള അവസ്ഥ ഭയങ്കരം തന്നെ..! കവിയോടുള്ള ആരാധന മൂലമാണ് ജനം ഇങ്ങനെ തോന്നിയതെല്ലാം ആ ശരീരത്തോട് ചെയ്തത്. എങ്കിലും അതിസുന്ദരനായ അങ്ങയുടെ മൃതശരീരം , എന്ത് ആരാധനയുടെ പേരിലായാലും ഇങ്ങനെ വികൃതമാക്കിയതിൽ എനിയ്ക്ക് സങ്കടമുണ്ട്....
നിംതാല ശ്‌മശാനത്തിൽ എത്തിച്ച മൃതദേഹം ചിതയിൽ വച്ച് ,, ചിതയ്ക്ക് തിരി കൊളുത്താൻ , ആൾത്തിരക്ക് മൂലം , മകൻ രതീന്ദ്രനാഥിന് സാധിച്ചില്ല എന്നും , അങ്ങയുടെ സഹോദരൻ - അന്തരിച്ച സുരേന്ദ്രനാഥ ടാഗോറിന്റെ മകൻ , സുബരീന്ദ്രനാഥായിരുന്നു ആ കർമ്മം നിർവ്വഹിച്ചതെന്നും മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ , നമിച്ചുപോയി മഹാത്മാവേ !
എന്നാലും ..... രബീന്ദ്രനാഥ ടാഗോർ എന്ന കവി , പ്രതിഭാസമ്പന്നനും , പ്രശസ്തനുമായിരുന്നു എന്ന് മാത്രമേ ഞാൻ മുൻപൊക്കെ മനസ്സിലാക്കിയിരുന്നുള്ളു. എന്നാൽ ടാഗോർ എന്ന മനുഷ്യൻ അതീവ ദുഖിതനും വലിയൊരു ദുരന്തനായകനുമായിരുന്നു എന്നറിഞ്ഞപ്പോൾ... പ്രിയ എഴുത്തുകാരാ ... ശരിയ്ക്കുമെനിയ്ക്ക് സങ്കടം തോന്നുന്നുണ്ട് .
അങ്ങ് ഇപ്പൊ ജീവിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ ... സത്യമായും ഈ കത്ത് ഞാൻ അങ്ങേയ്ക്ക് അയയ്ക്കുമായിരുന്നു. എവിടെയായാലും അങ്ങയെ വന്നുകണ്ട്‌ , ആ പാദം തൊട്ട് ഒന്ന് നമസ്ക്കരിയ്ക്കുമായിരുന്നു...
മഹാത്മാവേ ! അങ്ങെവിടെയായാലും ഞാൻ പ്രാർത്ഥിയ്ക്കുന്നു... ഈ കുഞ്ഞ് ആരാധികയുടെ അക്ഷരങ്ങൾ കൂടി കാണണേ .. എന്റെ ഈ അക്ഷരയാത്രയ്ക്ക് തുണയാവണേ ..
സസ്നേഹം...
